Aspekt odchudzania – bardzo nielubiany, a zarazem niezbędny. Dla poprawy samopoczucia, dla świętego spokoju, dla bezpieczeństwa…
Monitorowanie, czyli mówiąc po ludzku kontrola/samokontrola.
Trudne. Bo któż z nas lubi być kontrolowany, i to jeszcze przez samego siebie? Nieodzowne. Pocieszeniem może być jednak fakt, że w pewnym momencie staje się przyzwyczajeniem.
Całkiem przyjemne… Gdy zaczynamy dostrzegać efekty… Po jakim czasie? Nie odpowiemy… Podejmowaliśmy różne próby walki z naszym tłuszczem, bezskutecznie katowaliśmy się na różne sposoby – i nic. I wtem, ni z tego, ni z owego – efekty przeszły same siebie. I jesteśmy przekonani, że ta prawidłowość może dotyczyć absolutnie każdego kandydata na chudzielca, który chwilowo ma nadwagę lub jest otyły… (Dla nas ta chwila trwała odpowiednio 20 -40 lat). Trzeba być cierpliwym.
Wróćmy jednak do narzędzi monitorowania naszej dietki. Krótki przegląd:
Przede wszystkim trzeba się od-ważyć. Od-ważyć, czyli włazić na wagę. I jeszcze notować wyniki…. A zatem pierwszym instrumentem jest waga. Zaczęliśmy stosować, początkowo bez wielkiego entuzjazmu, w miarę upływu czasu jednak coraz chętniej…
Z innych narzędzi tortur, oprócz ważenia, poddawaliśmy się kontroli częstotliwości posiłków i jadłospisu. Zwracając uwagę na zawartość naszego talerza, pilnowaliśmy, co akurat przy odchudzaniu jest dość oczywiste, by nie było na nim dań tłustych, smażonych na głębokim tłuszczu, o niebotycznym IG. Jednocześnie, ze wszystkich sił swoich, Ela urozmaicała menu…. Bez szczegółowych rozpisek, tygodniowych planowań itp. (chodziło z grubsza o to, by nie nadużywać składników podnoszących poziom glukozy, a także, by nie umrzeć z nudów, jedząc przez cały tydzień np. mizerię lub schab duszony z warzywami). W tej chwili jeszcze trudniej mówić o jakimś skrupulatnym monitorowaniu posiłków, bo wprowadzone zmiany są już naszym nawykiem. I nawet nie spostrzegliśmy, kiedy tak się stało. Wcześniej nie wiedzieliśmy, że dania smażone, panierowane, tłuste niekoniecznie są smaczne, a zapach smażonego oleju, smalcu, margaryny czy masła – niekoniecznie przyjemny. Albo raczej wydawało nam się, że jest inaczej. Szybko jednak zostaliśmy znanymi amatorami ryb gotowanych, duszonych mięs, rozmaitych surówek i gorzkiej czekolady. Okazało się, że ten element monitoringu diety wbrew pozorom bywa dość łatwy do zaakceptowania i stosowania. Wiemy jednak, że może być inaczej i z tego właśnie powodu go wymieniamy.
Zdecydowanie więcej uwagi musieliśmy poświęcić kontroli regularności posiłków. Tu do pokonania były wieloletnie przyzwyczajenia. Jadać regularnie, mniej a częściej, w miarę o stałych porach… Mantra. Wpierw o tym obowiązku przypominał zegarek, potem matka – natura.
Naprawdę szybko można się nauczyć odbierania sygnałów organizmu, że warto coś przekąsić. Problem w tym, by były to stałe pory, a nie wynikające z zachcianek podjadania. Sam organizm też jest bardzo pojętny pod tym względem, bardzo łatwo wpada w stały rytm i dyskretnie, we właściwej porze przypomina o swoich potrzebach.
Niektóre metodologie odchudzania sugerują konieczność liczenia kalorii. Od razu podziękowaliśmy pięknie i do dziś nigdy tego pieroństwa nie odliczamy.
Bo tak naprawdę, to wszystko jedno, czy człowiek schudnie w tydzień 10 dekagramów czy 2 kilo. Ważne, by odbywało się to systematycznie i adekwatnie do indywidualnych możliwości dostosowawczych organizmu. Konieczność wyliczania, dodawania, odejmowania jest czynnikiem odstraszającym, ale zupełnie niekoniecznym (tak nam się przynajmniej wydaje i – o zgrozo, udało nam się to potwierdzić własnym przykładem zresztą). Wyjątek oczywiście stanowią sytuacje, warunkowane utrzymywaniem odpowiedniego poziomu insuliny. I wtedy nie ma zmiłuj. Liczyć wypada, jeżeli nie chce się przedwcześnie leżeć na pastwiskach niebieskich. A zatem Wielkie Odliczanie jest nieodzowne jedynie przy ostrej diecie glikemicznej, połączonej z koniecznością zażywania insuliny – nie zaś przy „zwykłym” odchudzaniu. Aczkolwiek narzędzie kontroli poziomu glukozy -glukometr też jest obecne – stosuje je tylko Darek.
No i jeszcze lustro… Jednak nie do napawania się swym widokiem, a głównie do sprawdzania stanu skóry. Lustro, które zwłaszcza dla panów może być instrumentem równie uciążliwym jak waga – jest doskonałym jej uzupełnieniem. Zwłaszcza, gdy wskazówka wagi zaczyna coraz wyraźniej przesuwać się w dół. I gdy odbywa się to szybko.
(Dzięki uprzejmości właścicieli Gościńca Ostoja w Lubieszewie).
Wpierw nie dowierzamy, potem wpadamy w euforię i bardzo łatwo możemy wówczas zapomnieć że nasza skóra nie jest z lycry, nie dostosowuje swego kształtu i rozmiaru, wręcz przeciwnie – z reguły nie nadąża za tempem ubytku tkanki tłuszczowej – stąd i może sprawiać wrażenie rozciągniętej, zacząć zwisać, niczym nawis inflacyjny. Przy dużej redukcji wagi – raczej nieuniknione, możliwe jednak do zminimalizowania… Trzeba jednak wpierw te zmiany wychwycić… A jak to zrobić lepiej, jak nie przy pomocy lustra?
(Dzięki uprzejmości właścicieli Gościńca Ostoja w Lubieszewie)
I to właściwie cały monitoring od-ważnej diety. Straszne?
Stąd pojawiła się konieczność wymyślenia sobie dodatkowego zajęcia ogólnosportowego, możliwego do uprawiania w warunkach miejskich, podczas urlopu lub wypadów weekendowych – i stosownego do naszych możliwości.
Bieganie odpadło w przedbiegach. Przeciwwskazaniem okazał się kręgosłup Eli, dodatkowym powodem – lenistwo Darka i jego wrodzona powolność, wykluczająca wszelkie szybkości.
Nawet wypraw rowerowych nie mogliśmy zaakceptować, choć w pierwszej chwili wydały się nęcące. Wspomniany kręgosłup i wstrząsy roweru na wybojach, wertepach, dziurach w asfalcie i innych przeszkodach terenowych – nie są zbyt dobrym połączeniem. Trochę przerażało Elżbietę, zwłaszcza że prowadzący ją lekarz-ortopeda oraz rehabilitanci zwracali uwagę na potencjalne skutki, które zwłaszcza dla odcinka lędźwiowego niekoniecznie muszą być prozdrowotne.
Nie wymaga ekstra przygotowanych tras, można go uprawiać o dowolnej porze, nawet w najbliższym sąsiedztwie – choć oczywiście marsze po lesie czy parku są o niebo przyjemniejsze.
Właśnie, marsze. Powinniśmy o tym pamiętać, jeśli chcemy by nw miało jakiś wpływ na stan naszego zdrowia (i kondycję).
Nie mamy tu rzecz jasna na myśli zawodników w podeszłym wieku, ani osób po przebytych urazach i zabiegach ortopedycznych. To naprawdę fajny i budujący widok, gdy taki człowiek, pomimo trudności, zapewne nawet i bólu, jest w stanie się przemóc i podjąć wysiłek, zwłaszcza że nordic jest coraz bardziej cenioną formą rehabilitacji, poprawia koordynację ruchów, wzmacnia mięśnie.
Poza tym, nogi bolą znacznie mniej niż po tradycyjnym, długim spacerze, mimo że „z kijami” chodzi się szybciej, dalej – łatwiej też utrzymać stałe tempo i rytm ruchów.
Gdy zaczynaliśmy łazić z kijkami, dominującym widokiem były zagadane koleżanki-sportsmenki, chodzące parami, drobnym kroczkiem, propagujące styl japoński (często bywały obute w japonki) z kijami sięgającymi mniej więcej do wysokości uszu, wleczonymi głównie po to, żeby podkreślić sportowy charakter przechadzki. O żadnej skoordynowanej pracy kijkiem nie można było nawet mówić. Dziś jest nieco inaczej: coraz więcej osób maszeruje szybszym tempem, pracuje kijami. Znacznie częściej spotykamy mężczyzn, a nawet – co szczególnie cieszy – całe rodziny. Następnym etapem rozwoju nw zapewne będzie narastająca moda, postępująca komercjalizacja: jakieś imprezy masowe, mistrzostwa świata, Europy, kraju, puchary, teamy, sponsorzy i coraz większa kasa… Do zarobienia i wydania… A my sobie będziemy sobie chodzić po górkach, wzdłuż brzegów jezior, lasami
relaksując się ciszą oraz pięknem krajobrazu
i mając cichą nadzieję, że nordic walking nie zatraci do końca swojego rekreacyjnego charakteru zabawy dobrej dla wszystkich.
Okazały się jednak niewystarczające. Nie, nie dlatego, że jesteśmy tak wymagający i ambitni – powody są inne: trudno iść na taką siłownię np. w grudniu, a ponadto – urządzenia z reguły nie są tam wyposażone w regulatory obciążeń, pozycji etc., co sprawia, że dla osób ze schorzeniami kręgosłupa mogą się okazać wręcz niewskazane, zaś niezależnie od tego wszelkie ewolucje gimnastyczne wykonywane na nich, choćby i z największym samozaparciem, zapewne przyniosą efekty gorsze od oczekiwanych.
Podstawę stanowią jednak wspomniane siłownie pod dachem. Właśnie tam Ela odkryła w sobie duszę sportowca wyczynowego. Przypomnijmy: sieć siłowni tylko dla Pań, w abonamencie stała opieka trenera, zestawy ćwiczeń uwzględniające nawet indywidualne schorzenia klubowiczek, możliwość uzyskania porady dietetyka, systematyczne bilanse masy ciała – słowem bardzo spersonalizowane podejście do klientek; kapitalna sprawa przy niewygórowanej cenie karnetu; Darek też nawet zaczął kombinować jak tam przeniknąć; jednak depilacja łydek, blond peruka i mówienie piskliwym głosem nie na wiele się zdało: został zdemaskowany i psem poszczuty; a teraz poważnie: idea takiej siłowni jest fantastyczna i szkoda, że nie istnieją analogiczne – męskie. I widać to zresztą po wynikach. Te osiągane przez Elżbietę są znacznie lepsze, bardziej widoczne.
Nie będziemy przedstawiać szczegółowych instrukcji, technik wykonywania ćwiczeń. Nie jesteśmy ekspertami, nie czujemy się kompetentni, zwłaszcza że w sieci można znaleźć naprawdę wiele wartościowych materiałów, opracowanych przez profesjonalistów. Wszystko zależy od celów, jakie chcemy osiągnąć. Inaczej powinien postępować ktoś, kto jedynie chce zrzucić parę kilo, inaczej ktoś, komu znudziło się być chuderlakiem i zachciało mu się zostać domowym strongmanem lub ciotecznym praprawnukiem niejakiego Heraklesa (zwanego dla niepoznaki Herkulesem) – jeszcze inaczej osoby, które odkryły w sobie talent rzeźbiarza i z braku marmuru rzeźbią swoje ciała. Osobną bajkę stanowią ci wszyscy, którzy przygotowują się do startu w zawodach kulturystycznych lub innych konkursach piękności (np.męskiej). A zatem od celów zależy zakres i charakter treningów (wolne ciężary?, cardio?, maszyny siłowe?) Można też zacząć realną (nie tylko wirtualną) współpracę z trenerem personalnym. My takich ambicji nie mamy. Ćwiczymy sobie dosyć lajtowo, głównie po to, by nie przypominać baloników, z których uszło powietrze. Ograniczymy się zatem do stwierdzenia, że siłownia nie jest już skupiskiem pozbawionych szyi, wygolonych, tatuowanych gentlemanów o wymiarach szafy trzydrzwiowej, ponurych spojrzeniach, którzy traktują trening, jak naukę wojennego rzemiosła. Owszem, zdarzają się osobnicy budzący niejakie obawy, lecz zupełnie nie przejawiają krwiożerczych instynktów i okazują się całkiem sympatycznymi ludźmi.
Nawet, gdy człowiek jest świetnie przygotowany teoretycznie – trudno w momencie w 100% kontrolować siebie – owe przeprosty, zbytnie odchylanie się do tyłu lub zaokrąglanie pleców, dynamikę ruchów, czyli wszystko to, co powoduje, że z wielkim wysiłkiem młócimy powietrze – i nic poza tym. Dlatego też dobrze ćwiczyć w parach lub korzystać z opieki trenera.
”Zdrowe żywienie”… Jak to pięknie brzmi. Zdrowe żywienie polega zapewne na jedzeniu zdrowej żywności. Doszliśmy zatem do pierwszej rafy: czy takie zjawisko jak zdrowa żywność we współczesnej przyrodzie w ogóle zachodzi? W dobie powszechnej pogoni za obniżeniem kosztów wytwarzania, zwiększania sprzedaży etc. etc? W epoce fosforanów, azotanów, superfosfatów, sterydów dla kurczaków i antybiotyków, tudzież wszelkich wzmacniaczy, utrwalaczy, dymów wędzarniczych, barwników spożywczych?
Pierwsze wnioski nie były więc zbyt budujące. Zdrowa żywność… najpewniej na Marsie, ale pod warunkiem, że tam dolecimy, przeżyjemy i cokolwiek wyhodujemy… Na szczęście pojawiła się zbawienna refleksja, że takie myślenie jest krokiem milowym do zachowania status quo, nic nierobienia. Skoro więc nie można przed zchemizowaną żywnością uciec, można przynajmniej minimalizować jej działanie poprzez czytanie etykiet i odpowiedni dobór produktów. I tu piramida zdrowego żywienia mogła okazać się całkiem pomocna, bo według definicji obejmuje uporządkowane, zhierarchizowane grupy artykułów żywnościowych (wraz z zalecanymi porcjami), które powinny tworzyć nasz dzienny jadłospis.
W modelu piramidy (opracowanej przez zespół Willetta), który w dużej mierze wykorzystaliśmy jako wzorzec, zagadnienia związane z żywieniem wcale nie rozpoczynają się na pierwszym, tym najniższym, najważniejszym poziomie. Podstawę piramidy stanowi bowiem aktywność fizyczna, która do skonsumowania na podwieczorek raczej się nie nadaje. Aktywność fizyczna… Nie chodzi oczywiście, żeby wyrywać kilkusetkilogramowe ciężary, uczestniczyć w zawodach triathlonu lub biegach maratońskich, walczyć jak lew na siłowni 26 godzin na dobę – w zupełności wystarczy półgodzinny, dość energiczny spacer, w miarę systematyczny (my sobie chodzimy na kije).
Tak jak w przypadku wskazań indeksu nie podeszliśmy do zagadnienia bezkrytycznie. Zastosowaliśmy drobne modyfikacje, dostosowując model żywienia do swoich upodobań, zachowując jednak najważniejsze założenia. W skrócie wygląda to mniej więcej tak:
Czy wspomniane gdzieś we wcześniejszych artykułach zbyt obszerne skarpetki to efekt dostosowania menu do zasad piramidy i wymogów IG? Z pewnością nie tylko. Znowu wypada zwrócić uwagę na wielkość porcji i równomierność posiłków(wciąż uważamy, że to klucz do skutecznego schudnięcia). Przy czym równomierność to nie to samo, co regularność. Wszak Darek w czasach gdy chadzał po świecie w charakterze kuleczki, odżywiał się bardzo regularnie: przepisowe min. 5 posiłków, i to dzień w dzień o tej samej porze… Tyle tylko, że był to czas od godziny 17.-18. do 22.-23., zaś porcje mogły zwalić z nóg słonia… Więc nic dziwnego, że tył sobie w spokoju ducha, również niezwykle regularnie… A wystarczyło tylko zmniejszyć porcje i rozszerzyć pory posiłków na cały dzień. Mniej więcej w równych odstępach…
Artykuły tej grupy, nie dość, że mogą, jak się tego bardzo chce, całkiem sprawnie utuczyć, to przede wszystkim mogą powodować wahania glukozy (te nieszczęsne cukry proste, szybko wchłaniające się, więc powodujące szybki wzrost i szybki spadek stężenia glukozy we krwi) – co zupełnie nie sprzyja wyrównywaniu cukrzycy. Z kolei u osób zdrowych – potęgują uczucie głodu (z powodu zwiększonego wydzielania insuliny), co w trakcie diety redukcyjnej zwłaszcza, niekoniecznie jest zjawiskiem pożądanym przez odchudzającego się delikwenta. OK, bastujemy. Zaczynamy bowiem zachowywać się jak ci, którzy – pytani o aktualną godzinę – ochoczo przystępują do objaśniania budowy zegarka. STOP. Wracamy do Diety Elżbiety.
Wreszcie, co już zazwyczaj mało komu się podoba – przez ścieżki rowerowe, sale gimnastyczne, parkowe aleje, kluby fitness, cardio i strefy wolnych ciężarów na siłowniach, a nawet poczciwe fikalnie na świeżym powietrzu… Może jesteśmy przeczuleni, ale patrząc z perspektywy ponad 2 lat naszego „niknięcia w oczach” (czyli „intensywnej redukcji” w dietetycznym slangu), doskonale już wiemy, że są to integralne elementy diety odchudzającej, mające kapitalne znaczenie, zwłaszcza przy „dużych”, radykalnych odchudzaniach.
Kuchnia…Arena wojny z kilogramami. To tutaj mieści się centrum dowodzenia… Jesteśmy tradycjonalistami, więc Dowódcą została Ela.
Prowadzoną przez siebie kuchnię podporządkowała zasadom zdrowego odżywiania i indeksowi glikemicznemu (IG),. Odpowiadało nam to, gdyż nie wymagało szczegółowego rozpisywania i przestrzegania jadłospisu, przewidującego np. w poniedziałek na obiad danie z drobiu, podczas gdy my akurat mieliśmy ochotę na paellę z warzyw…A zatem indeks i zbilansowane odżywianie… Ale w granicach rozsądku..
Indeks glikemiczny pozwolił na rozsądne zmniejszenie ilości węglowodanów, spożywanych w ciągu dnia, piramida zdrowego żywienia ułatwiała ograniczenie tłuszczu, a w zamian pomogła w racjonalnym dostarczaniu pożądanych składników odżywczych. Z kolei zwiększenie liczby posiłków przy jednoczesnym zmniejszeniu porcji spowodowało, że w ciągu dnia jedliśmy niewiele mniej, a jednak procesy przemiany materii zaczęły przebiegać płynniej, przez co sprawniej. Oczywiście zmniejszenie węglowodanów i tłuszczów obniżyło kaloryczność naszych posiłków, ale dzięki temu nasze organizmy mogły wreszcie zacząć konsumpcję zapasów sadełka, a nasze ciuchy stały się nagle jakieś takie zbyt obszerne.